Đột quỵ là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam và trên thế giới. Đặc biệt, sau khi đã trải qua một lần đột quỵ, người bệnh vẫn phải đối mặt với nguy cơ tái phát rất cao. Những lần tái phát này thường nghiêm trọng hơn lần đầu, gây tàn phế nặng nề hoặc đe dọa tính mạng.
Vậy tại sao đột quỵ dễ tái phát? Người từng bị đột quỵ cần lưu ý những yếu tố nào để giảm nguy cơ? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết, khoa học và dễ hiểu, giúp người bệnh cùng gia đình hiểu rõ hơn để chủ động phòng ngừa.
1. Đột quỵ tái phát là gì?
Đột quỵ tái phát là tình trạng người bệnh đã từng bị một cơn đột quỵ trước đó, sau một khoảng thời gian hồi phục thì tiếp tục xuất hiện thêm một cơn đột quỵ mới.
Đặc điểm của đột quỵ tái phát:
-
Có thể xảy ra ở cùng vị trí mạch máu não đã từng tổn thương hoặc tại một vị trí hoàn toàn mới.
-
Nguy cơ tái phát cao nhất trong vòng 12 tháng đầu tiên, sau đó vẫn tiếp tục tăng theo thời gian.
-
Mức độ thường nặng hơn so với lần đầu, để lại nhiều di chứng vĩnh viễn như liệt nửa người, mất ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ, rối loạn nuốt, thậm chí tử vong.
2. Vì sao đột quỵ tái phát?
Có nhiều nguyên nhân khiến người từng đột quỵ dễ bị tái phát. Các yếu tố nguy cơ có thể đến từ bệnh lý nền, thói quen sinh hoạt hoặc do tuân thủ điều trị chưa tốt.
2.1. Bệnh lý nền không được kiểm soát
-
Tăng huyết áp: huyết áp dao động liên tục làm thành mạch yếu đi, dễ vỡ hoặc hình thành cục máu đông.
-
Tiểu đường: đường huyết cao gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu, thúc đẩy xơ vữa.
-
Rối loạn mỡ máu: mỡ máu cao làm tăng nguy cơ lắng đọng cholesterol, hình thành mảng bám, gây hẹp hoặc tắc mạch não.
-
Bệnh tim mạch: rung nhĩ, suy tim, bệnh van tim… dễ tạo huyết khối trôi lên não.
Nếu không kiểm soát tốt, các yếu tố này khiến nguy cơ tái phát đột quỵ tăng gấp 2–4 lần.
2.2. Bỏ thuốc dự phòng giữa chừng
Sau cơn đột quỵ đầu tiên, người bệnh thường được chỉ định dùng:
-
Thuốc chống đông máu hoặc thuốc kháng kết tập tiểu cầu.
-
Thuốc hạ huyết áp, hạ mỡ máu.
Tuy nhiên, nhiều người tự ý ngưng thuốc khi cảm thấy khỏe hoặc lo lắng về tác dụng phụ. Điều này làm giảm hiệu quả bảo vệ mạch máu, tăng nguy cơ hình thành huyết khối mới.
2.3. Thói quen hút thuốc, uống rượu bia
-
Hút thuốc lá, kể cả thuốc lá điện tử, gây co thắt mạch máu, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
-
Uống nhiều rượu bia làm tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, tổn thương gan – gián tiếp làm tăng nguy cơ đột quỵ.
-
Ăn nhiều muối, chất béo xấu, thực phẩm chế biến sẵn cũng góp phần thúc đẩy xơ vữa động mạch.
2.4. Thừa cân, béo phì, lười vận động
-
Béo phì đi kèm với tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa, tiểu đường type 2.
-
Người ít vận động có nguy cơ máu lưu thông kém, dễ hình thành cục máu đông.
-
Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao liên quan trực tiếp đến nguy cơ đột quỵ tái phát.
2.5. Stress và thiếu ngủ kéo dài
-
Ngủ dưới 6 giờ/ngày hoặc mất ngủ mạn tính làm não bộ suy yếu, giảm khả năng hồi phục.
-
Stress lâu dài khiến cơ thể tăng tiết cortisol, gây tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và nhịp tim nhanh.
3. Dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ tái phát
Người từng bị đột quỵ cần đặc biệt chú ý đến những dấu hiệu cảnh báo tái phát sau:
-
Méo miệng, cười không cân đối.
-
Yếu, tê hoặc liệt một bên tay/chân.
-
Khó nói, nói ngọng, không hiểu lời người khác.
-
Nhìn mờ, mất một phần thị lực.
-
Chóng mặt, mất thăng bằng, đi loạng choạng.
-
Đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn ói.
Nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào, cần đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
4. Hậu quả của đột quỵ tái phát
So với lần đầu, đột quỵ tái phát thường để lại hậu quả nặng nề hơn:
-
Di chứng vận động: liệt nửa người, yếu cơ, mất khả năng đi lại.
-
Rối loạn ngôn ngữ: khó nói, không hiểu lời người khác, mất ngôn ngữ hoàn toàn.
-
Suy giảm nhận thức: giảm trí nhớ, lú lẫn, mất tập trung.
-
Khó nuốt: dễ sặc thức ăn, nguy cơ viêm phổi hít.
-
Tử vong: nguy cơ tử vong cao hơn so với đột quỵ lần đầu.
5. Làm sao để phòng ngừa tái phát?
Để giảm nguy cơ đột quỵ tái phát, người bệnh cần:
5.1. Tuân thủ thuốc điều trị
-
Uống đúng thuốc, đủ liều, không tự ý ngưng thuốc.
-
Tái khám định kỳ để bác sĩ điều chỉnh thuốc khi cần.
5.2. Kiểm soát bệnh nền
-
Đo huyết áp hàng ngày.
-
Kiểm tra đường huyết, mỡ máu định kỳ.
-
Giữ HbA1c dưới 7%, LDL-cholesterol dưới 100 mg/dL.
5.3. Xây dựng lối sống lành mạnh
-
Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
-
Ăn nhiều rau xanh, cá, ngũ cốc nguyên hạt.
-
Hạn chế muối, chất béo bão hòa, đồ chiên rán, thức ăn nhanh.
-
Duy trì cân nặng hợp lý (BMI từ 18,5–23).
5.4. Tập thể dục đều đặn
-
150 phút/tuần với các bài tập nhẹ nhàng: đi bộ, yoga, bơi, đạp xe.
-
Tránh gắng sức quá mức.
5.5. Quản lý căng thẳng và giấc ngủ
-
Ngủ đủ 7–8 tiếng/ngày.
-
Thực hành thư giãn: thiền, hít thở sâu, nghe nhạc.
-
Giữ lịch sinh hoạt điều độ.
5.6. Tái khám và tầm soát định kỳ
-
Khám lại đúng lịch hẹn.
-
Thực hiện các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh cần thiết để đánh giá tình trạng mạch máu.
-
Trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại tại phòng khám của chúng tôi đạt độ chính xác cao, chi tiết tới mức độ siêu vi, có thể sánh ngang với những cơ sở đầu ngành, giúp phát hiện sớm bất thường, hỗ trợ phòng ngừa tái phát hiệu quả.
5.7. Vì sao người từng đột quỵ nên tầm soát lại?
Tầm soát định kỳ sau đột quỵ không chỉ giúp đánh giá tiến triển của bệnh mà còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng:
Phát hiện sớm nguy cơ tái phát
-
Nhiều tổn thương ở mạch máu não diễn tiến âm thầm, người bệnh không hề có triệu chứng.
-
Các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh hiện đại (MRI, CT, siêu âm mạch máu, đo điện tim…) giúp nhận diện sớm hẹp mạch, phình mạch hoặc mảng xơ vữa có nguy cơ gây tắc nghẽn.
Điều chỉnh kịp thời phác đồ điều trị
-
Sau một thời gian, liều thuốc hạ áp, thuốc chống đông hay thuốc hạ mỡ máu có thể cần điều chỉnh để phù hợp hơn với tình trạng hiện tại.
-
Bác sĩ sẽ dựa trên kết quả tầm soát để thay đổi phác đồ, ngăn chặn biến chứng nguy hiểm.
Đánh giá hiệu quả của việc thay đổi lối sống
-
Tầm soát giúp kiểm chứng xem việc bỏ thuốc lá, ăn uống lành mạnh, tập luyện, giảm cân… đã cải thiện các chỉ số sức khỏe hay chưa.
-
Đây cũng là cơ sở để người bệnh có thêm động lực duy trì thói quen tích cực.
Giúp gia đình yên tâm hơn
-
Khi có kết quả kiểm tra rõ ràng, người thân sẽ hiểu được tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, từ đó hỗ trợ chăm sóc đúng cách.
-
Tầm soát cũng giúp giảm lo lắng, tránh tâm lý chủ quan hoặc hoang mang không cần thiết.
👉 Chính vì vậy, tầm soát định kỳ đóng vai trò như một “hàng rào bảo vệ” giúp người bệnh chủ động ngăn ngừa đột quỵ tái phát, duy trì chất lượng sống lâu dài.
5.8. Vật lý trị liệu có giúp gì trong phòng ngừa tái phát đột quỵ?
Nhiều người thường nghĩ vật lý trị liệu chỉ dành cho giai đoạn phục hồi vận động sau đột quỵ, nhưng thực tế, phương pháp này còn đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa tái phát:
Duy trì vận động và cải thiện tuần hoàn máu
-
Các bài tập vận động nhẹ nhàng, đều đặn giúp cải thiện lưu lượng máu lên não, ổn định huyết áp và hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
-
Việc vận động hợp lý còn giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông – nguyên nhân trực tiếp dẫn đến nhiều ca đột quỵ tái phát.
Kiểm soát các yếu tố nguy cơ đi kèm
-
Vật lý trị liệu kết hợp cùng tập luyện hằng ngày có thể giảm tình trạng kháng insulin, hỗ trợ kiểm soát tiểu đường và rối loạn mỡ máu.
-
Giúp tăng sức bền tim mạch, cải thiện chức năng hô hấp, từ đó làm giảm gánh nặng cho hệ tuần hoàn não.
Giảm căng thẳng, nâng cao tinh thần
-
Những buổi tập phục hồi chức năng thường kết hợp hít thở, kéo giãn cơ, thiền nhẹ hoặc yoga y học, có tác dụng giảm stress.
-
Tinh thần thư giãn góp phần ổn định nhịp tim, huyết áp và cải thiện chất lượng giấc ngủ – các yếu tố rất quan trọng để phòng tránh đột quỵ lặp lại.
Tăng khả năng độc lập và chất lượng sống
-
Khi cơ thể vận động tốt hơn, người bệnh sẽ tự tin hơn trong sinh hoạt thường ngày, giảm nguy cơ té ngã, hạn chế biến chứng thứ phát.
-
Việc phục hồi chức năng hiệu quả giúp bệnh nhân duy trì nhịp sống tích cực, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và hạn chế tái phát.
👉 Như vậy, vật lý trị liệu không chỉ giúp phục hồi sau đột quỵ mà còn góp phần trực tiếp vào việc phòng ngừa tái phát, đặc biệt khi kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý, dùng thuốc đều đặn và tầm soát định kỳ.
6. Vai trò của gia đình trong phòng ngừa đột quỵ tái phát
Gia đình chính là “lá chắn” bảo vệ người bệnh sau đột quỵ:
-
Nhắc nhở uống thuốc đúng giờ.
-
Hỗ trợ trong chế độ ăn uống và vận động.
-
Quan sát dấu hiệu bất thường để đưa đi khám kịp thời.
-
Động viên tinh thần, giúp người bệnh giảm căng thẳng, tự tin hơn.
7. Kết luận
Đột quỵ tái phát là một biến cố nguy hiểm, có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu người bệnh không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, nguy cơ này hoàn toàn có thể giảm đáng kể nếu bệnh nhân và gia đình:
-
Tuân thủ điều trị, không bỏ thuốc.
-
Kiểm soát chặt chẽ bệnh nền.
-
Thay đổi lối sống theo hướng tích cực.
-
Duy trì thói quen tái khám định kỳ.
Việc hiểu đúng và hành động sớm chính là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe, ngăn chặn hậu quả nặng nề do đột quỵ tái phát gây ra.
Thông tin liên hệ
📍 PHÒNG KHÁM ĐA KHOA QUỐC TẾ VIỆT HEALTHCARE
📩 Email: viethealthcareclinic@gmail.com
🏥 Địa chỉ: 10 – 16 – 18 Lý Thường Kiệt, P. Diên Hồng, TP. Hồ Chí Minh
📞 Hotline: 0776757879 – 0795787879
“Sức khoẻ tốt là chìa khoá cho cuộc sống chất lượng. Đặt lịch chăm sóc sức khoẻ ngay hôm nay!”
